SOESTERBERG/BRAKEL - Een luik waarop ruim honderd jaar lang militairen hun namen hebben geschreven. Die vondst deed Mark de Reus van Van der Ven uit Brakel tijdens de restauratie van Fort Rijnauwen. Het luik heeft maandag een plek gekregen in de permanente tentoonstelling van het Nationaal Militair Museum. ‘’Dit is een unieke tijdlaag.”
De Reus is er trots op dat het luik is opgenomen in een vitrine die over de dienstplicht gaat. ‘’Het museum heeft tienduizenden objecten in depot, dus het is heel bijzonder dat conservator Paul van Brakel dit aan de bezoekers wil laten zien. Het merendeel van de namen op het luik is van dienstplichtigen die tussen 1860 en 1970 op het fort dienden. Heel bijzonder, zeker nu het om een stukje UNESCO Werelderfgoed gaat.”
Want die status heeft Fort Rijnauwen, net als de rest van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, gekregen tussen het moment van ontdekking van het luik in 2019 en de presentatie op de eerste dag van november 2021. G. van der Ven Aannemingsbedrijf uit Brakel ging in 2018 aan de slag op het fort bij Bunnik. Dat gebeurde in opdracht van Staatsbosbeheer, de eigenaar van het fort.
Nieuwsgierig
‘’Op het terrein van een fort stond een remise die in zo’n slechte staat verkeerde dat het gebouw buiten de opdracht werd gehouden”, vertelt De Reus. Een foto laat een gevel met grote barsten en scheuren zien. ‘’Het zou te duur zijn om het gebouw te herstellen, maar ik was wel nieuwsgierig wat er binnen te vinden was. Toen ik het luik met de namen zag, heb ik timmerman Gerard van Bruchem erbij gehaald. Vervolgens heb ik een kennis van het museum foto’s laten zien. Die was zeer onder de indruk.”
Op het luik zijn veel namen en jaartallen te zien. Soms vermeldden de militairen ook hun adres of de eenheid waar ze onder dienden. Zoals soldaat Van Merkesteijn, die kennelijk aan de Kalkestraat in Dodewaard woonde. En ene J. van Vliet, artillerist in opleiding bij het 2de Schoolbatterij van het 1ste Regiment Veldartillerie. ‘’Het gaat om militairen die tijdens de mobilisatie op het fort lagen, maar ook militairen van na de oorlog lieten hun namen achter. Sommigen krasten hun naam, anderen gebruikten grafiet.”
Uit de muur gehaald
Met toestemming van de eigenaar is het luik, met kozijn en al, uit de muur gehaald en naar Brakel gebracht. ‘’Daar hebben we het gefotografeerd, gefilmd en het een heel klein beetje schoongemaakt. In het museum is het in een zuurstofarme ruimte gelegd, om eventuele beestjes in het hout te doden. Daarna is het verder behandeld en geconserveerd.”
De Reus is bovengemiddeld geïnteresseerd in militair erfgoed en de militaire geschiedenis van Nederland. Bij Van der Ven was hij onder meer betrokken bij de aanleg van de loopgraaf bij Fort Giessen en de restauratie van het Mansvelder gemaal bij Poederoijen. Nu is Van der Ven bezig met de restauratie van Fort Honswijk. Daar ontdekte het bedrijf, dankzij een oude foto, dat een van de gebouwen een compleet andere gevel had. ‘’We hebben aan de hand van de foto eerst een klein stuk weggehaald en toen kwam het jaartal 1879 tevoorschijn. Die oude gevel is vervolgens helemaal gerestaureerd.”
Wat de ontdekking van het luik De Reus duidelijk heeft gemaakt, is dat er nog veel bijzondere elementen te ontdekken zijn in de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. ‘’Ik hoop dat dit een signaal is dat er bij toekomstige restauratieprojecten oog voor is.”
Bron: Brabants Dagblad
